Жүректің жіті және созылмалы ишемиялық ауруы

• Кіріспе
• Жүректің ишемиялық ауруы туралы түсінік және түрлері
• Этиологиясы және даму механизмдері
• Жүректің ишемиялық ауруының жіті түрлері
• Жүректің ишемиялық ауруының созылмалы түрлері
• Негізгі профилактика әдістері
• Абайлаңыз (Ескертулер мен қолдануға болмайтын жағдайлар)
• Қорытынды
• Дерек көздері

Жүректің ишемиялық ауруы (ЖИА) жүрек-қан тамырлары жүйесінің ең көп таралған ауруларының бірі және әлемдегі өлім-жітімнің негізгі себебі болып саналады. ЖИА көбінесе атеросклероз салдарынан тамыр артерияларының тарылуына байланысты жүрек бұлшықетінің қанмен жеткілікті қамтамасыз етілмеуіне байланысты дамиды¹. Аурудың жіті және созылмалы түрлерін ажырата білген жөн, өйткені оларды емдеу және алдын-алу тәсілдемелері айтарлықтай ерекшеленеді.

Жүректің ишемиялық ауруы миокардтың қанмен қамтамасыз етілуі бұзылғандықтан бірқатар патологиялық жағдайларды біріктіреді. Аурудың негізгі түрлері жіті және созылмалы ЖИА болып саналады: 

• ЖИА жіті түріне миокард инфаркты мен тұрақсыз стенокардия жатады.
• ЖИА созылмалы түрі тұрақты стенокардиямен, созылмалы жүрек жеткіліксіздігімен, жүрек ырғағының бұзылуымен және инфаркттан кейінгі кардиосклерозбен сипатталады².

ЖИА негізгі себебіне қан тамырлары жақтауына атеросклероз түйіндерінің қалыптасуына әкелетін тамыр артериясының атеросклерозы жатады. Бұл түйіндер тамыр саңылауын біртіндеп тарылтып, жүректің қанмен қамтамасыз етілуін шектейді және миокард ишемиясына әкеп соғады³. Түйін зақымданған жағдайда түзілетін тромб артерияны толығымен бітеп, ЖИА жіті түріне әкелуі мүмкін.

Жіті ЖИА кенеттен пайда болады және шұғыл медициналық араласуды қажет етеді. Жіті ЖИА-ның негізгі көріністері:

• Миокард инфаркты – жүрек бұлшықетінің бір бөлігіне қан мүлдем бармай қалған кезде туындайтын ауыр жағдай.
• Тұрақсыз стенокардия – бұл күрт ұстамалар салдарынан кеуде қуысының ауырсынуының аздап қозғалғанда және тыныш күйде күшеюімен сипатталатын жағдай².

Жыл сайын әлемде ЖИА жіті түрінен 7 миллионның үстінде адам қайтыс болады, бұл аурудың алдын алып, ерте диагностикалаудың маңызды екенін көрсетеді³.

ЖИА созылмалы түрлері біртіндеп және ұзақ уақыт бойы дамиды:

• Тұрақты стенокардия адам қозғалған кезде, тыныш күйде болғанда немесе нитроглицерин қабылдағаннан кейін кеуденің жүйелі ұстамалардан кейін ауырсынуы түрінде байқалады.
• Созылмалы жүрек жеткіліксіздігі – жүректің сору функциясының біртіндеп төмендеуіне әкелетін ұзақ мерзімді миокард ишемиясының нәтижесі.
• Инфаркттан кейінгі кардиосклероз – жақында орын алған инфаркт орнында жүрек қызметінің мүмкіндіктерін төмендететін тыртық ұлпаның пайда болуы².

ЖИА профилактикасы тәуекел факторларының әсерін жоюға немесе азайтуға бағытталған. Профилактиканың негізгі бағыттары: тұрақты дене қозғалысы, дұрыс тамақтану, шылым шегуден бас тарту және артериялық қан қысымын, холестерин мен қандағы қант деңгейін бақылау. Сондай-ақ тәуекел факторлары болған жағдайда дәрігер тағайындайтын дәрілік терапия (статиндер, антиагреганттар, гипертензияға қарсы препараттар) қолданылады^2,3.

Асқазанның ойық жара аурулары, бауыр мен бүйрек жеткіліксіздігі, қан кетуге бейімділік және аллергиялық реакциялар сияқты дәрілік терапияны қолдануға болмайтын жағдайларды ескерген жөн. Кез келген профилактика шаралары дәрігердің бақылауымен жүргізілуі тиіс².

ЖИА адамның денсаулығы мен өміріне үлкен қауіп төндіреді. Өмір салтын өзгерту мен дәрі-дәрмекпен емдеуді көздейтін кешенді тәсілдеме аурудың дамуы мен асқыну қаупін едәуір төмендетеді. Тұрақты медициналық тексерулер мен мамандардың ұсынымдарын орындау жіті және созылмалы ЖИА-ның алдын алуға көмектеседі.